مدیریت پروژه طراحی سایت و نکاتی که باید رعایت کنیم

وقتی حرف از طراحی سایت میشه، خیلیا فقط به ظاهر قشنگ یا یه قالب آماده فکر می‌کنن. ولی واقعیت اینه که پشت هر سایت موفق، یه مدیریت پروژه حساب‌شده و دقیق خوابیده. یعنی بدون برنامه‌ریزی درست، حتی بهترین طراح‌ها هم ممکنه وسط کار گیر کنن یا نتیجه آخر چیزی نباشه که باید.

توی این مقاله می‌خوام خیلی خودمونی و ساده، برات توضیح بدم چطور میشه یه پروژه طراحی سایت رو از صفر تا صد درست مدیریت کرد که هم خودت اذیت نشی، هم کارفرما راضی باشه، هم آخرش یه سایت حرفه‌ای تحویل بدی. پس بزن بریم سر اصل مطلب!

چطور پروژه طراحی سایتی که قبلا گرفتیمو مدیریت کنیم؟

قبلا توی یه مقاله دیگه توضیح دادم که چطور میشه یه پروژه طراحی سایت گرفت. اما توی این مقاله مراحل بعد از گرفتن پروژه رو بهتون میگم. مثل اینکه هاست و دامنه رو باید به نام کی بگیرید، پول رو چجوری از مشتری تحویل بگیرید و…

چطور پول رو از مشتری بگیریم؟

حالا برسیم به اون قسمت حساس ماجرا یعنی پول گرفتن از مشتری. واقعیتش اینه که تو کار طراحی سایت، پول گرفتن خودش یه قصه جداست. خیلی وقتا پیش میاد که کارو شروع می‌کنی، کلی وقت و انرژی میذاری، ولی آخرش برای گرفتن دستمزدت باید کلی دوندگی کنی. واسه همین بهتره یه فکری براش بکنی.

دریافت پول بدون شک مهم‌ترین چیز توی پروژه هست. پس اگه از همون اول برای دریافت پول با مشتری به یه توافق درست حسابی نرسی، نصف راه رو اشتباه رفتی. نه میشه گفت که بهتره شما همه پولو از مشتری بگیرید، چون این‌کار باعث میشه مشتری بره سراغ شخصی که اول کار همه پولو نگیره یا مورداعتمادشون باشه.

نه میشه آخر کار حساب کنید، چون این‌کار فقط به ضرر شما تموم میشه. تو پروژه‌های طراحی سایت، پول گرفتن فقط این نیست که آخر کار یه فاکتور بدی و بگی خب لطفاً پرداخت کنین! باید از همون اول قرارداد و زمان‌بندی پرداخت رو شفاف کنی.

از سال ۸۸ تا ۹۴ که من پروژه‌های طراحی سایت انجام می‌دادم و بعدش که توی میهن‌وردپرس تیم طراحی سایت داشتیم، مشتری‌هایی بودن که یه قرونم از اون پول پروژه رو به ما ندادن. مثلا یه مشتری بود که انقدر با من در ارتباط بود توی این یه هفته‌ای که پروژش دست من بود که با هم دوست صمیمی شده بودیم.

بعد از یه هفته متوجه شدم که این پروژه رو از یه شرکت دیگه گرفته و داده به‌ من که براش طراحی کنم، یه قرون پول که به من پرداخت نکرد. حتی با اون شرکت هم که صحبت کردم گفت ما شما رو نمی‌شناسیم و قراردادی با شما نداریم. هیچ پولی هم از اون پروژه گیر من نیومد. اینا تجربه‌هایی هست که خود من زمان گرفتن پول از مشتری داشتم.

بهترین روش برای گرفتن هزینه از مشتری

خیلیا میان پروژه رو به چند قسمت تقسیم می‌کنن و هر مرحله یه پرداخت میگیرن. بعضیا هم کلا یه پیش‌پرداخت میگیرن و بقیشو میذارن آخر کار. یه سری‌ها هم ترجیح میدن قسطی با مشتری جلو برن. بستگی داره به پروژه، مشتری، اعتمادی که داری، یا حتی شرایط خودت.

مهم اینه که قبل از شروع، یه توافق شفاف بین خودت و مشتری داشته باشی. چه کتبی، چه حتی یه گفت‌وگوی ساده و ثبت شده توی چت. اینجوری اگه یه وقت مشکلی پیش بیاد، حرف و حدیث کمتری درمیاد. یه چیز دیگه که خیلی مهمه اینه که هیچ‌وقت بدون دریافت پیش‌پرداخت کارو شروع نکن. حتی اگه طرف خیلی قابل اعتماد به نظر بیاد. پیش‌پرداخت نشونه جدی بودن مشتریه، و کلی از دردسرای بعدی رو کم می‌کنه.

پس بهترین روش اینه که پروژه رو به چند قسمت تقسیم کنی و برای هر قسمت یه پرداخت جدا در نظر بگیری. باید 50درصد هزینه پروژه رو اول کار، موقع بستن قرارداد دریافت کنید. با این درصدی که از مشتری گرفتید روی سیستم خودتون، یعنی روی لوکال هاست خودتون سایتشو طراحی کنید و فقط سایت رو بهش نشون بدید یا به صورت عکس یا اینکه حضوری برید توی دفترش و بهش نشون بدید. هیچ اطلاعاتی از اون سایت به مشتری ندید، مثل کدهایی که نوشتید و…

کارو که دید، تایید کرد و همه چی اوکی بود، مابقی پول رو ازش بگیرید و پروژه رو بهش تحویل بدید. اینطوری هم خیال خودت راحته، هم مشتری حس نمی‌کنه یهویی باید یه مبلغ سنگین پرداخت کنه. از طرفی با این‌کار هم مشتری مطمئن میشه که شما کار رو بهش تحویل میدید، هم چون ۵۰درصد هزینه رو پرداخت کرده، شما مطمئن می‌شی که مشتری پروژه رو پیگیری می‌کنه. اگه پولی به شما نده، احتمال اینکه بره و پیداش نشه خیلی زیاده.

در ضمن حتماً یه قرارداد ساده (یا حتی یه توافق کتبی توی واتساپ یا ایمیل) داشته باش که مبلغ، مراحل پرداخت و شرایط فسخ پروژه توش مشخص شده باشه. اینجوری هم خودت قانون‌مندتری، هم اگه خدای نکرده مشکلی پیش اومد، حرف و حدیثی باقی نمی‌مونه.

اگه مشتری اعتمادی به شما نداره، هیچ ایرادی نداره، به جای ۵۰ درصد ، 20 یا 30 درصد دریافت کنید. اما کمتر از این نگیرید، چون این مبلغ اگر ناچیز باشه مشتری ممکنه قیدشو بزنه و دیگه پروژه رو پیگیری نکنه. یه نکته رو اصلا یادت نره، قبل از اینکه سایت رو تحویل مشتری بدی، حتما هزینه رو دریافت کن. چون وقتی تحویل بدی پروژه رو احتمال اینکه خبری از پول نباشه خیلی زیاده.

مدیریت و خرید هاست و دامنه

از بحث شیرین پول که بگذریم، میریم سراغ یه بخش خیلی مهم دیگه از پروژه طراحی سایت به نام خرید هاست و دامنه. راستش این موضوع خیلی وقتا باعث سوتفاهم و دردسر میشه! چون مشتری‌ها معمولا اطلاعات فنی زیادی ندارن و همه چیز رو می‌سپارن دست طراح. حالا این وسط اگه از همون اول درست مدیریت نکنید، ممکنه آخر کار کلی سوال و مشکل براتون پیش بیاد. پس بهتره یه بار برای همیشه بدونید که چطوری با این قضیه راحت و حرفه‌ای برخورد کنید.

بهترین کار چیه؟

بهترین روش برای خرید هاست و دامنه، قطعا این نیست که برید و اونو به اسم خودتون بخرید. ببینید مشتری می‌خواد سال‌ها با این سایت کار کنه، شاید شما دیگه نباشید یا توی این حوزه فعال نباشید. پس برای یه قرون دوزار سودی که می‌خواید بکشید روی قیمت هاست و دامنش دردسر بیخودی برای خودتون درست نکنید.

بهترین کار اینه که با اطلاعات مشتریتون توی اون پنل هاستینگ ثبت‌نام کنید. خیلی مهمه که دامنه و هاست با اطلاعات مشتری ثبت بشه. اینطوری اگه یه روزی نخواست با تو ادامه بده یا بخواد خودش مدیریت کنه، مشکلی پیش نمیاد. مالکیت باید مال اونه، حتی اگه کار خرید رو تو انجام دادی.

اگر دامنه‌ی .ir خواستید برای مشتری ثبت کنید، حتما شناسه‌ی ایرنیک به نام مشتری باشه نه به اسم خودتون، این خیلی مهمه. این‌که به عنوان طراح سایت میرید هاست و دامنه رو با اطلاعات خودتون میخرید و ثبت می‌کنید. شاید اولش به نظر بی‌اهمیت بیاد، ولی باور کنید میتونه بعدها براتون یه عالمه دردسر درست کنه. مثلا

مسئولیت کامل روی دوش خودته

وقتی دامنه یا هاست به اسم تو ثبت شده، عملاً تو مسئول نگهداری و تمدیدش هستی. حالا فرض کن یه روز فراموش کنی تمدید کنی یا مشکلی پیش بیاد… مشتری میاد یقه‌ی تورو می‌گیره، حتی اگه تقصیر خودش باشه که بهت یادآوری نکرده بوده.

اختلاف و قطع همکاری

هیچ همکاری‌ای تضمینی نیست. ممکنه یه روز مشتری تصمیم بگیره پروژه‌شو بده به یه نفر دیگه. اون وقت اگه دامنه و هاست دست تو باشه، انتقالش به یه نفر دیگه کلی داستان میشه. یا حتی ممکنه مشتری فکر کنه داری گروکشی می‌کنی، در صورتی که شاید اصلاً نیتت بد نباشه.

مشکلات قانونی

چون دامنه یه جور دارایی دیجیتال حساب میشه، ممکنه تو یه اختلاف یا دعوای حقوقی گیر بیفتی. مثلا مشتری بیاد ادعا کنه که تو دامین رو مصادره کردی یا بدون اجازه‌ش کاری کردی. مخصوصاً برای برندهای رسمی یا کسب‌وکارهای جدی، این قضیه خیلی میتونه دردسرساز بشه.

خراب شدن اعتبار حرفه‌ای

تو کار طراحی سایت، چیزی که از همه باارزش‌تره، اعتمادیه که مشتریا بهت دارن. اگه حتی یه مورد پیش بیاد که مشتری حس کنه اطلاعاتش گروی توئه یا وابسته به تو شده، خیلی راحت اعتبارتو از دست میدی و تو بازار حرف درمیاد که فلانی دامنه مشتریاشو نگه میداره یا اذیت می‌کنه.

بار اضافه برای خودت

هر چقدر پروژه بیشتر بشه، هاست‌ها و دامنه‌های بیشتری دستت می‌مونه. باید همشون رو تمدید کنی، پیگیری کنی، پشتیبانی بدی. در حالی که اگه همه‌چیز از همون اول دست خود مشتری باشه، تو میتونی راحت‌تر تمرکز کنی روی کاری که باید انجام بدی: یعنی طراحی سایت.

بستن قرارداد با مشتری

قبل از شروع این مطلب باید بدونید که نوشتن قرارداد جنبه قانونی داره، اما نه اونجوری که فکر می‌کنید. هیچ‌کس هم برای مبالغ پایین نمیره شکایت کنه. کم پیش میاد یه نفر بره شکایت کنه که سایتمو سپردم به فلان طراح سایت قرار بود زود تحویل بده، اما دیر تحویل داد. مگه این‌که خیلی گیر باشه.

خیلی وقتا تو پروژه‌های طراحی سایت، کار رو با یه دست دادن ساده یا چندتا پیام واتساپی شروع می‌کنیم و پیش می‌بریم. اولش همه چیز عالیه؛ کلی ذوق و شوق، توافق‌های دوستانه، قول و قرارای شفاهی… ولی وای به روزی که وسطای پروژه یه اختلاف کوچولو پیش بیاد. همون موقعه که میفهمی نبود یه قرارداد درست و حسابی چقدر میتونه اعصاب‌خوردکن باشه.

به طور کلی قراردادی نیاز نیست که ببندی، اما اگه خودتون یا مشتری دوس دارید که قرارداد باشه، هیچ مشکلی نداره یه قرارداد طراحی سایتی رو از گوگل بگیرید پرینت کنید و برای مشتری بفرستید. درصدی که قرار شد توی شروع کار بگیرید رو هم‌ زمان دریافت قرارداد بگیرید.

قرارداد نوشتن فقط یه کار اداری خشک نیست؛ یه جور نقشه راهه برای خودت و مشتری. یه چیزی که از همون اول، مرزها، مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و انتظارات رو مشخص می‌کنه. اینجوری هم خیال خودت راحته، هم مشتری میدونه با کی طرفه و چی باید تحویل بگیره.

حالا بریم ببینیم یه قرارداد خوب برای پروژه طراحی سایت باید چه چیزایی داشته باشه و چه جوری باید تنظیم بشه.

تو قرارداد پروژه طراحی سایت باید به چه چیزایی توجه کنیم؟

قبل از نوشتن قرارداد دقت کن که اگه با یه شخص حقیقی داری قرارداد مینویسی مدارک اون شخص و اگه با شرکت داری قرارداد می‌نویسی مدارک اون شرکت، زمان بستن قرارداد همراهش باشه. توی گوگل به راحتی یه قرارداد پروژه طراحی سایت دانلود کن، اطلاعات اون رو با اطلاعات خودت جابه‌جا کن و پرینت کن و برای مشتری بفرست.

تعریف دقیق پروژه

توی قرارداد باید خیلی واضح بنویسی که قراره چه کاری انجام بدی. مثلا طراحی چند صفحه سایت، چه امکاناتی، با چه تکنولوژی‌ای، روی چه هاستی و دامنه‌ای. اینطوری اگه بعداً مشتری یه چیزی خواست که تو پروژه نبوده، راحت میتونی بگی این مورد اضافه‌س و براش هزینه جدا داره.

زمان‌بندی پروژه

حتماً باید زمان شروع و پایان پروژه تو قرارداد مشخص باشه. حتی اگه پروژه طولانیه، بهتره برای هر فاز یه زمان‌بندی جداگانه تعریف بشه. اینجوری هم مشتری میدونه کی چی تحویل میگیره، هم تو یه برنامه مشخص داری.

مبلغ و نحوه پرداخت

مبلغ کل پروژه و نحوه پرداختش (مثلا 50 درصد پیش‌پرداخت، 50 درصد بعدی رو بعد از مشاهده پیش‌نمایش سایت) باید دقیق تو قرارداد بیاد. اگه هزینه‌های اضافی احتمالی (مثلا خرید پلاگین یا قالب خاص) هم وجود داره، بهتره از اول پیش‌بینی بشه. بهتره که هزینه‌ها به صورت کارت به کارت یا چک دریافت بشه نه به صورت نقدی.

شرایط فسخ قرارداد

گاهی پروژه بنا به دلایلی ممکنه کنسل بشه. باید دقیق بنویسی که اگه پروژه وسط کار قطع شد، چه مقدار از پول تا اون مرحله باید پرداخت بشه و تکلیف کارای انجام شده چی میشه.

مالکیت هاست، دامنه و سورس کد

خیلی مهمه که معلوم بشه مالک دامنه، هاست و حتی سورس کد پروژه کیه (که معمولاً باید مال مشتری باشه). اینجوری بعداً سوءتفاهم یا دعوایی پیش نمیاد.

پشتیبانی بعد از تحویل

اگه قراره مدتی بعد از تحویل سایت، پشتیبانی رایگان بدی (مثلا یک ماه)، یا اگه پشتیبانی پولی داری، باید دقیقاً تو قرارداد بیاد. هم مدت زمانش، هم شرایطش. حتما توی قرارداد ذکر کن که هیچ تغییری بعد از تحویل پروژه به مشتری، به صورت رایگان انجام نمیشه و بابت هر تغییر مشتری باید هزینه‌ای رو پرداخت کنه.

تعهدات دو طرف

اینکه مشتری موظفه چه اطلاعاتی، محتوا یا دسترسی‌هایی رو به موقع بده، و تو هم چه چیزهایی باید تحویل بدی، باید قید بشه. چون خیلی وقتا پروژه به خاطر تاخیر مشتری عقب میفته، ولی آخرش همه چی گردن طراح میفته! مثلا اگه دوس داشتی می‌تونی ازش اجازه بگیری و توی فوتر سایت بنویسی طراحی شده توسط فلانی.

حالا که مدیریت پروژه طراحی سایت رو یاد گرفتید می‌تونید پروژه‌های دلاری هم بگیرید، می‌تونید آموزش کسب درآمد دلاری از طراحی سایت رو به صورت رایگان مشاهده کنید.

اعتبار خیلی مهمه

این خیلی خوبه که شما بتونید برای خودتون اعتبار جذب کنید. وقتی شما اعتبار داشته باشید، دیگه مشتری درگیر این نمیشه که با شما قرارداد ببنده یا نه. الان ما خودمون هر از گاهی پروژه طراحی سایت از شرکت‌های معتبر که رزومه‌ی خوبی برامون بشه می‌گیریم. چون میهن‌وردپرس اعتبار داره، مشتری همون اول کل هزینه رو واریز می‌کنه.

اعتبار به راحتی به دست نمیاد، باید چند سال درست و حسابی کار کنید تا شخص معتبری باشید. اعتبار مثل پول نقد می‌مونه، اگه داشته باشیدش مشتری بین چنتا شرکتی که می‌تونن پروژشو انجام بدن، شما رو انتخاب می‌کنه.

مثلا ما چند وقت پیش یه پروژه طراحی سایت می‌خواستیم بگیریم که چنتا شرکت بزرگ ایرانی داشتن کار می‌کردن که این پروژه رو بگیرن. با من تلفنی صحبت کردن، من خیلی هم راغب نبودم که این پروژه رو بگیرم چون کار اصلی ما طراحی سایت نیست. ولی خب ما یه جلسه گذاشتیم با همدیگه و با وجود اینکه ما هزینه بالاتری گفته بودیم برای این پروژه اما خیلی راحت ما رو انتخاب کردن. چرا؟

چون من بهش گفتم شما به هر وردپرس‌کاری توی ایران بگی میهن‌وردپرس ما رو می‌شناسه. حالا این انتخاب شماست که ما رو برای این پروژه انتخاب کنید یا شخص دیگه‌ای رو. ما چون پروژه‌هایی که انجام میدیم مخفیانست و مشتری راضی نیست که جایی اسمی ازشون برده بشه، هیچ نمونه‌کاری هم نداشتیم ارائه بدیم، اما بازم ما رو انتخاب کردن.

صحبت آخر

برای جذب اعتبار اصلا عجله نکنید، به مرور زمان این اعتبار به سمت شما میاد و باعث میشه پروژه‌های طراحی سایت خوبی رو بگیرید. اگه طراحی سایت رو تازه می‌خواید شروع کنید، یه ویدیو رایگان داریم به نام آموزش ساخت سایت می‌تونید اون رو مشاهده کنید. امیدوارم این ویدیو براتون مفید بوده باشه، شاد و سربلند باشید.🙂

رضا راد

میلیون‌ها کیلومتر اسکرول کردم تا به هدفم نزدیک بشم و این داستان همچنان ادامه داره...